Czasowniki – formy czasów przeszłych | Agnieszka Drummer

Jak wiadomo, język niemiecki ma 2 formy czasu przeszłego, a mianowicie tzw. Präteritum i tzw. Perfekt.
Nawet początkujący wiedzą już, że
istnieją czasowniki tworzące czas przeszły regularnie, np.:

wohnen – wohnte – gewohnt
arbeiten – arbeitete – gearbeitet
kaufen – kaufte – gekauft

itd., oraz czasowniki sprawiające nam w formach przeszłych niezłe niespodzianki, np.:

brennen – brannte – gebrannt
empfehlen – empfahl – empfohlen
verlieren – verlor – verloren
treiben – trieb – getrieben

Tych ostatnich trzeba się raczej nauczyć na pamięć, bo są po prostu nieregularne, czyli nie da się do nich zastosować reguł (tak jak do regularnych, jak sama nazwa wskazuje). Na szczęście jest ich znacznie mniej niż regularnych, w normalnym użyciu nie potrzeba ich więcej niż setki. Naprawdę opłaca się tych najważniejszych nauczyć raz a dobrze, bo należą do najczęściej używanych słówek w języku niemieckim w ogóle.

Nie każdy jednak nauczy się ich na pamięć szybko i nie każdy wszystkich. Nie chcę tu wyolbrzymiać faktu nauczenia się na pamięć 100 słówek wraz ze swoimi nieregularnymi formami, czyli w sumie 300, bo to NIE JEST DUŻO, wiem po prostu jak to jest w praktyce, wielu uczniów ma z tym o dziwo problem.

Wyobraźmy sobie więc, że jeszcze wszystkich tych form nie znasz i napotykasz na swojej drodze życia (słyszysz, czytasz lub chcesz zastosować) jakiś czasownik i NIE WIESZ czy tworzy on formy czasu przeszłego regularnie czy nieregularnie. SKĄD to wiedzieć na pierwszy rzut oka??
Każdy język rozwija się, dochodzą do niego nowe słówka, także czasowniki. Spójrzmy w niemieckim na takie czasowniki jak np.

joggen
parken
telefonieren
googeln
managen

Wszystkie one są stosunkowo „nowe” w języku, jeszcze kilka – kilkanaście – kilkadziesiąt lat temu po prostu nie istniały. Lub – zostały wchłonięte do niemieckiego z innych języków, głównie z angielskiego. Wszystkie te „nowoczesne” czasowniki tworzą formy czasu przeszłego regularnie:

joggen – joggte – gejoggt
parken – parkte – geparkt
googeln – googelte – gegoogelt
managen – managte – gemanagt

(ok, są i w tej regule pewne wyjątki, np. telefonieren – telefonierte – telefoniert, czy fotografieren – fotografierte – fotografiert, bo akurat czasowniki kończące się na -ieren nie mają początkowego ge- w czasie Perfekt.)

W odróżnieniu od tego, większość czasowników nieregularnych jest dużo, dużo, dużo starsza. A co np. robiło się też dużo, dużo, dużo dawniej (z pewnością nie „googeln” ;-))?

backen – piec
biegen – giąć
binden – wiązać
bitten – prosić
beginnen – zaczynać
beißen – gryźć
bleichen – wybielić
bleiben – zostać
denken myśleć
dreschen – młócić
erlöschen – zgasnąć
erbleichen – zblednąć
essen – jeść
braten – piec
fallen – upadać
fangen – łapać, chwytać
flechten – pleść
fliehen – uciekać
fliegen – latać
fließen – plynąć
fressen – pożerać
frieren – marznąć
geben – dawać
gebären – urodzić
gelingen – udać się
genesen – wyzdrowieć
geschehen – dziać się
gewinnen – wygrać
gehen – iść
gären – fermentować
gießen – lać
greifen – chwytać
graben – kopać
haben – mieć
hauen – rąbać, siekać
halten – trzymać
heißen – nazywać się
hängen – wisieć
helfen – pomagać
kommen – przychodzić
klingen – brzmieć
kriechen – pełzać
liegen – leżeć
laufen – biec
lassen – zostawić
leiden – cierpieć
lügen – kłamać
löschen – gasić
mahlen – mleć
melken – doić
meiden – unikać
gelingen – udawać się
messen – mierzyć
nehmen – brać
pfeifen – gwizdać
reiben – trzeć
rufen – wołać
raten – radzić
reißen – rwać
riechen – wąchać, pachnieć
saufen – żłopać
singen – śpiewać
sitzen – siedzieć
scheiden – dzielić
scheinen – świecić
schließen – zamykać
schlafen – spać
schmelzen – topnieć
schneiden – ciąć
schweigen – milczeć
schwimmen – pływać
sehen – widzieć
stinken – śmierdzieć
reiten – jeździć konno
schneiden – ciąć
schieben – przesuwać
stehen – stać
streiten – kłócić się
verlieren – tracić
wachsen – rosnąć
werfen – rzucać
ziehen – ciągnąć

Łatwo sobie wyobrazić ludzi używających tych czasowników 500 lat temu… 1000, a nawet wiele, wiele tysięcy lat temu. Większością tych czasowników można by było wręcz opisać przeciętne życie jaskiniowca 😉

OK, to nie jest stuprocentowa reguła, weźmy np. czasownik „jagen” (polować), który jest jak najbardziej regularny:

jagen – jagte – gejagt

ale chodzi mi o to, że wszystkie czasowniki mające nieregularne formy czasów przeszłych SĄ „stare”.

Spójrzcie więc na czasowniki ucząc się ich wyjątkowo także pod tym kątem, to czasami naprawdę pomaga. W ogóle w nauce bardzo pomaga wizualizacja, tzn. wyobrażanie sobie różnych rzeczy, a czasowniki dosłownie aż proszą się o to. Jeśli masz zdolności rysunkowe (a nawet jeśli nie masz ;-)), narysuj sobie do każdego czasownika nieregularnego – a przynajmniej do tych najważniejszych – schematyczną scenkę, podpisz ją używając tego wyrazu i jego form przeszłych. Trwałe zapamiętanie gwarantowane! Powodzenia!