deren czy derer czy denen czy dessen?

To pytanie zadała mi jedna z moich ambitnych uczennic i odpowiadając na nie doszłam do wniosku, że warto też dla innych „rozpracować” ten temat po polsku.

Otóż jest tak:

(To temat trudniejszy, raczej dla zaawansowanych!)

To zestawienie już pewnie znacie, można je znaleźć praktycznie w każdej książce uczącej niemieckiej gramatyki:

	r. męski	r. żeński	r. nijaki	l. mnoga
Nominativ / mianownik	der	die	das	die
Genitiv / dopełniacz	dessen	deren	dessen	deren
Dativ / celownik	dem	der	dem	denen
Akkusativ / biernik	den	die	das	die

Nie mylcie tej tabeli z innym, znacznie populanrniejszym zestawieniem (rodzajniki określone):

	r. męski	r. żeński	r. nijaki	l. mnoga
Nominativ/ mianownik	der	die	das	die
Genitiv / dopełniacz	des	der	des	der
Dativ / celownik	dem	der	dem	den
Akkusativ / biernik	den	die	das	die

Zajmiemy się tu tą pierwszą tabelą zawierającą tzw. ZAIMKI WZGLĘDNE, po niemiecku „Relativpronomen”. Sprawia ona uczącym się nieporównanie więcej kłopotów, niż ta

Zacznijmy rozsupływać ten dla wielu niezrozumiały węzeł od najprostszych, najłatwiejszych stron.

Oto przykłady na  denen:

• Das sind die Studenten, von denen ich einen nicht kenne.
• Die Frauen, von denen ich die meisten kenne, stehen dort.
• Wir haben viele Bilder, von denen einige ganz gut sind.
• Die Busse, mit denen ich fahre, sind immer dreckig.
• Die Freunde, zu denen ich fliege, wohnen schon seit Jahren in Australien.
• Die Kinder, denen ich helfe, sind noch sehr klein.

Wszędzie tam, gdzie mamy przyimek łączący się z Dativem (celownikiem) lub jeśli celownika wymaga sam czasownik (np. helfen – komu? czemu?) ORAZ  mówimy o kimś/czymś w liczbie mnogiej.

To najprostsza sytuacja.

Trochę trudniej jest z Genitivem (dopełniaczem), bo to w j. niemieckim zdecydowanie najrzadszy, wręcz wymierający przypadek, którego nawet Niemcy w codziennym użyciu coraz bardziej unikają i zastępują innymi konstrukcjami.

Ale przyjrzmy się i temu.

Liczba pojedyncza deren i dessen jeszcze jest w miarę zrozumiała i logiczna:

• Ania hat erst mit Kasia gesprochen, dann mit deren Bruder.
• Sie lacht über ihre Schwester und deren Mann.

Zamiast tego pewnie powiedziałabyś/powiedziałbyś spontanicznie:

• Maja lacht über ihre Schwester und ihren Mann.

Tak? Nie! Bo to zdanie jest absolutnie dwuznaczne. Nie wiesz z niego, czy Maja śmieje się ze swojej siostry i jej męża czy też ze swojej siostry i swojego własnego męża!

Również w poprzednim zdaniu, jeśli z „deren” zrobimy „mit ihrem” (a możemy, będzie całkiem poprawnie gramatycznie), to nie wiemy o czyjego brata chodzi, o brata Ani czy o brata Kasi!?

Dziwny to dla nas zaimek, niekonsekwentny, oczekiwałoby się tu raczej końcówki „r” , ale nie, to nie błąd, naprawdę musi być „n”!

• Das ist Dorota. Ich kenne deren Mutter nicht.

W tym wypadku spokojnie można by powiedzieć (i praktycznie zawsze się powie): Ich kenne ihre Mutter nicht.

Tu kilka innych przykładów, w których nie obejdziemy się bez „dessen” lub „deren„:

• Ania träumt von einem Mann, dessen Probleme sie verstehen kann.
• Tomek träumt von einem Mädchen, dessen Probleme er verstehen kann.
• Das Gebüde, dessen Fenster sehr groß sind, wurde vor dem Krieg gebaut.
• Adrian träumt von einer Frau, deren Probleme er verstehen kann.
• Marek träumt von den Ferien , deren Beginn er kaum erwarten kann.
• Wir haben viele Bilder, deren Rahmen hübsch sind.

A teraz prawie najbardziej „egzotyczny” przypadek – liczba mnoga, czyli deren:

• „Język niemiecki” ist eine Facebookseite, deren Teilnehmer Deutsch lernen. – „Język niemiecki” to strona facebookowa, której uczestnicy uczą się niemieckiego.

P.S.

Tak, tak, istnieje także „derer„, np. (cytat: Spiegel): Die ungewöhnliche Autorität, derer sich die katholischen Bischöfe in Polen erfreuen…

Jednak TEGO używa się tak rzadko, że aż nie opłaca się uczyć 😉

Die Zahl derer, die Deutsch lernen, ist gross. 😉

Reklama