Dlaczego tandemy językowe często „nie działają”?

Tandem językowy to z założenia świetna sprawa: ja się chcę nauczyć angielskiego, a Anglik polskiego. Więc uczymy się wzajemnie. Za darmo. Genialne, nie? Nie.

Oczywiście może się zdarzyć, że coś takiego „wypali”, czemu nie.

Ale w zdecydowanej większości wypadków niestety nie.

Dlaczego?

Z różnych powodów.

Po pierwsze, choć nie najważniejsze, obcokrajowców chętnych do nauki polskiego jest stosunkowo niewielu. To okropnie trudny język, a na dodatek międzynarodowo zupełnie nieważny.

Możemy więc chcieć uczyć się angielskiego, niemieckiego, francuskiego, hiszpańskiego czy chińskiego, ale gdzie znajdziemy Brytyjczyków, Niemców, Francuzów, Hiszpanów czy Chińczyków chcących naprawdę nauczyć się polskiego??

Nasza “waluta przetargowa” – język polski – jest stosunkowo mało atrakcyjna na światowym rynku języków obcych.
No, ale można mieć szczęście ;).

Po drugie, i to już ważniejsze, prawie żaden native speaker nie ma pojęcia jak uczyć własnego języka ojczystego. Serio! A czy Ty byś teraz spontanicznie potrafił/-a wymienić, jakie są typy koniugacji (odmiany przez osoby) w jęz. polskim, według jakich reguł tworzy się czas przeszły dokonany i niedokonany (i co to w ogóle jest?), czy wiedział(a)byś, że liczebniki porządkowe odmienia się przez osoby i co to są rzeczowniki męskoosobowe i niemęskoosobowe, jaki przyimek łączy się z którym przypadkiem itp.?
Nie? Dlaczego? Przecież jesteś Polką/Polakiem i znasz ten język doskonale! ;).

Wyobraźmy sobie więc, że chcemy stworzyć tandem do nauki z jakimś Anglikiem (który przypadkiem uczy się akurat polskiego). Żeby zrobić to dobrze, żeby nie zabrakło materiału, żeby materiał nie był zbyt trudny/zbyt prosty, przygotowujemy się jak wariaci na te zajęcia, niewykluczone, że kilka godzin na każde. Musimy się “douczyć” reguł gramatycznych dotyczących polskiego, aby odpowiadać Anglikowi na pytania np. dlaczego jest “wszedłem” ale “weszłam”, dlaczego “idę z tatą” ale “idę z bratem”, dlaczego jest „kałuża zupy„, ale już np. “kałuża krwi” itp. Zawsze powtarzam, że większość Polaków nawet nie zdaje sobie sprawy z tego, jakim trudnym językiem mówimy.

OK, więc przygotowujemy się godzinami, potem przez godzinę uczymy polskiego. I co za to mamy? Godzinę angielskiego. Którego uczy nas Anglik najprawdopodobniej nie mający większego pojęcia o angielskim niż my o naszym polskim. Ciekawe, czy on też się tak długo i sumiennie przygotowywał na lekcję z nami.

OK, jeśli obie strony znają już wzajemne języki bardzo dobrze, to takie gramatyczne drobiazgi są mniej ważne, bo chodzi wtedy bardziej o rozszerzenie słownictwa, “złapanie” prawidłowego ancentu, osłuchanie i “rozmówienie” się. Ale początki z obcokrajowcem są raczej trudne…

Po trzecie, brakuje wspólnych tematów do rozmów. Takie kontakty ograniczają się zwykle do “skąd jesteś?”, “czy masz rodzeństwo?”, “do jakiej szkoły chodzisz?”, “kim jesteś z zawodu?”, “czy masz jakieś zwierzęta domowe?”, “gdzie wyjeżdżasz na wakacje?”, “jaki jest twój ulubiony zespół?” itp. Wbrew pozorom takie tematy się błyskawicznie wyczerpują i mało kto ma inwencję i wprawę prowadzenia “rozbudowanej”, ciekawej i przede wszystkim kształcącej  rozmowy na jakiś inny temat.

OK, jeśli obie strony mają jakieś konkretne wspólne hobby, powiedzmy hodowlę kaktusów, to faktycznie mogą o tym ciągnąć niekończące się rozmowy, wymieniać się doświadczeniami o poszczególnych rodzajach kaktusów, o ich wzroście, kwitnięciu, rozmnażaniu, chorobach, podlewaniu itd. itp. Ale takiego chętnego do nauki ORAZ nauczania “superpartnera” w naszym docelowym języku jest BARDZO trudno znaleźć.

Po czwarte, oczywiście można zadać sobie trud i nawet jako amator porządnie PRZYGOTOWAĆ lekcję albo nawet szereg konsekwentnych lekcji dla kogoś. Wiecie, ile to pracy?? Nauczyciele wiedzą, amatorzy łapią się za głowę i najczęściej rezygnują.
Sama zostałam kiedyś dawno w życiu skonfrontowana – właściwie przypadkiem – z nauczaniem języka polskiego. Prowadziłam pierwsze kursy polskiego na Uniwersytecie Ludowym w Berlinie. Na każde 90 min zajęć z grupą przygotowywałam się co najmniej pół dnia, często jeszcze dłużej. PO zajęciach analizowałam ich przebieg, wady, zalety, plusy, minusy, potrzeby, sukcesy i niepowodzenia poszczególnych uczniów.

OK, faktem jest, że jak już raz to nauczanie polskiego “przeorałam”, to z każdym kolejnym kursem było prościej, szybciej i – szczerze mówiąc – lepiej. W końcu we wszystkim można dojść do wprawy. Jednak początki nauczania WŁASNEGO języka były najeżone problemami, których się jako Polka absolutnie nie spodziewałam.
Tak naprawdę do tej pory wolę uczyć niemieckiego niż polskiego, bo sama świadomie przeszłam tą drogą NAUKI od zera do teraz i łatwiej mi to z tej perspektywy tłumaczyć.

Po piąte, założenie, że nasz partner z tandemu językowego będzie miał jakiekolwiek przygotowanie metodyczne, pedagogiczne czy podobne jest w 99,9% nieosiągalnym marzeniem. TACY wykwalifikowani ludzie po prostu uczą za pieniądze. Zarabiają pieniądze i jeśli mają taką potrzebę lub ochotę – za te pieniądze “wynajmują” sobie wykwalifikowanego lektora danego języka, żeby on uczych ICH. Profesjonalnie.

Tandem językowy to piękne założenie i wiem, że CZASEM takie układy faktycznie funkcjonują. Wymaga to jednak od obu uczestników bardzo wielu czynników, które niełatwo jest spełnić i ze sobą zsynchronizować.
Jeśli któryś z partnerów nie jest zadowolony, to tandem po prostu szybko umiera “śmiercią naturalną”.

Jeśli już szukacie tandemów, to spójrzcie trochę szerzej na życie… Dwa niekonwencjonalne przykłady z mojego prywatnego życia: prowadziłam kiedyś szkołę niemieckiego w Berlinie. Z drugiej strony nie znoszę prasować. Udało mi się znaleźć w Berlinie panią (pochodzącą z Polski), która w zamian za darmowe uczestniczenie w kursach “załatwiała” mi prasowanie.
Moja córka po naszym kilkuletnim pobycie w Anglii i powrocie do Niemiec potrzebowała pomocy w matematyce (inne programy szkolne itp.). Tu również doskonale udał się “barter”. Uczyła ją doskonała nauczycielka (Polka), którą ja w zamian uczyłam niemieckiego.

Foto: flickr/gvc7203